بخش چهارم

سپهری وسبک جدید در شعر معاصر ....

معنی سبک ......................................

ویژگی های شعری سپهری ..................

سهراب سپهری و سبک جدید در شعر معاصر

1     : معنی سبک

      سبک در ادبیات عبارت است از شیوه ی بیا ن هر گوینده و یا نویسنده و یا به عبارتی دیگر ( سبک در شعر  یا بیان هر گوینده چیزی هست که وی را از شعر دیگران ممتاز میکند چیزی که خاص اوست و آن را در کلام شاعران دیگر نمیتوان یافت.

      ) سبک معادل کلمه STYLE  است که از کلمه استیلوس یونانی گرفته شده است . استیلوس قلم فولادی بوده است که در حجاری یا نقش زنی به کار میرفت و عربی بیشتر کلمه اسلوب را به کار میبرند ...

      در ادبیات فارسی پیش از استخدام کلمه ی سبک بعنوان معادل استیل و کلمه اسلوب شیوه و طرز کار بکار رفته است.

2 : ویژگی های شعری سهراب سپهری

بکار گیری عوامل سبکی  در شعر سپهری شامل چند مقوله ی زیر است :

الف: کاربرد تشبیهات تازه و بررسی آن :

      تشبیه یعنی مانند کردن یک چیز به چیز دیگر یا یک چیز به چند چیز دیگر .

تشبیه از چهار جزء تشکیل شده است که عبارتند از مشبه - مشبه به - وجه شبه وادات تشبیه.

      تشبیهات سپهری به خاطر اینکه نقاش است و با طبیعت سر و کار دارد بسیار زیبا هستند . دیگر چیزی که علاقه ی سپهری را در کاربرد تشبیه زیاد کرده است علاقه ی خود شاعر به طبیعت به رنگ آن و به دگرگونی هایی که در آن قرار دارد است. اکثر این تشبیهات به خود شاعر بیشتر نزدیک هستند تا به طبیعت به خاطر همین مسئله است که شعر سپهری گاه گاه مشکل جلوه میکند .

     در آمارگیری که از شعر وی انجام گردید با این نکته مواجه میشویم که تمام اشعار سپهری با تشبیه آغاز و با تشبیه پایان میرسند :

رنگ خاموشی در طرح لب است  ؛  دیوار سایه ها ویران شده  ؛  سکوت بند گسسته است  ؛  چو مار روی تن کوه میخزد راهی   ؛  برگی روی فراموشی دستم افتاد برگ اقاقیا ترانه ای گمشده میدهد بوی لالایی که روی چهره ی مادرم نوسان میکرد   .

    ب: تشخیص های نو :

     تشخیص یا شخصیت پردازی نمونه بسیار شیفته ی تشبیه است که در آن مشبه به موجود زنده یا انسان تشبیه میشود و یکی از اعضای آن مورد خطاب و توجه قرار میگیرد . تشخیص از کهنترین دورانها یعنی در آثاری مثل اوستا و متون قبل از اسلام بکار رفته است و در تمام زبانها رایج است . تشخیص همانند تشبیه میتواند به راحتی یکی از ارکان سبکی شعر قرار گیرد .

    در شعر سپهری نمونه های بارز و قوی تشخیص وجود دارد که بسیار تازه و جدید هستند رشیدی در روحیات واقعی شاعر دارند . این تشخیص ها همانند تشبیهات سپهری محدودیت ندارند . در جملاتی که در آن تشخیص بیان میشوند کاملا زنده به نظر میرسند. در مقایسه با هم عصران شاعر میبینیم که هیچ کدام به اندازه ی سپهری از تشخیص بهره نگرفته اند بطوری که یکی از عوامل بوجود آورنده ی سبک سپهری همین به کار گیری تشخیص های دقیق و به موقع است که تعدادی از آنها را ذکر میکنیم :

     شب گیج در تلاطم امواج  ؛  امواج بی امان از راه میرسند . لبریز از غرور و تهاجم موجی پر از نهیب  ؛  کوه:سنگین ، سرگردان ، خون سرد  ؛  جهان آ لوده ی خواب است   ؛  رعد دیگر پا نمیکوبد به بام ابر  .

    ج: واژگان کاربردی در شعر سهراب سپهری:

      هر شعری زبان خاص خود را دارد و این زبان بنا به احتیجات خود نوعی واژگان را به کار میگیرد.در شعر سپهری نیز به همین ثورت اما به گونه ای ساده تر جلوه میکند که این واژه ها و نوع کاربرد هر کدام ، داشتن بار عاطفی یا موسیقیایی ، سبکیا سنگین بودن واژه های فارسی یا غیر فارسی بودنشان یکی دیگر از عوامل سبکی شعر هستند .

      بکار گیری واژه های جدید تنوع تازه ای را در شعر به وجود می آورد . شعر سپهری نیز از این قاعده بر حذر نیست . او واژه هایی را به کار میبرد که خاص بیان او هستند .

     این واژه ها دارای نوعی احساس زیبایی و نو رسیدگی هستند که کلام سپهری را با تمام سادگی هایش بیان میکند.

      بسامد بالای واژگانی مانند : روشنی ،  نور خدا ،  ادراک ،  باران و به کار بردن واژه های متداول زمان خود وبه کارگیری افعال همان دوره ، نشان از دقّت سپهری در  گزینش واژه ها دارد که پاره ای از آنها را ذکر می کنیم :

      تـیه / خلوتگاه / شبتاب / آبنوس / آذر سپید / اقاقی / پلاسیدند / دیرین / گردونه / دهلیز / غم پرست / می بلعد / کوهه / برخزه / نچکیده / مغاک / فیروزه گون /  غریو / راه وار / گزار / افراها / موج نوازشی / مپای / شکپوی / هایی / آنی / پاورچین / سپور / تجلی / اشراق / تاک / آدینه / خوشایند / چینه / هذیان / لحن / هیچستان / چینی / کسالت / محض / ملتفای / گلچه ها / سیال / آرایش / پاشویه / خوضخانه / فقر خانه / وزغ / افول / مشجر / لکنت / باطن آینه ...

سخن سر دبیر
[عناوین آرشیوشده]